هر فردی نیاز دارد که بیمه باشد تا بتواند بخشی از مخارج خود را جبران کند و امنیت داشته باشد. سازمان تامین اجتماعی در ایران قوانین متعددی را تنظیم کرده است که آشنایی با آن‌ها باعث می‌شود بتوان از حق و حقوق خود دفاع کرد. ماده 38 قانون تامین اجتماعی در رابطه با امور بیمه کارگران و افراد شاغل است که نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه شده‌اند. در ادامه به زبانی ساده خواهیم گفت ماده 38 قانون تامین اجتماعی چیست؟
ماه 38 بیمه
در قرارداد پیمانکاری، فرد یا افراد کارفرما در قبال اخذ مبلغ مشخص انجام یک پروژه را در چهارچوب تعیین شده به پیمانکار واگذار می‌کنند. موضوع بیمه یکی از اتفاقات بسیار مهم است که کارفرما، پیمانکار و حتی کارگر نیز باید از آن مطلع باشند. ماده 38 قانون تامین اجتماعی برای ایجاد انسجام و یکپارچه کردن امور مربوط به بیمه تمام کارگران و فعالان شاغل تدوین شده است که کارفرمایان و پیمانکاران موظف به رعایت آن هستند.
بر اساس ماده 38 بیمه در قراردادهایی که انجام کار توسط کارفرما در بازه‌های زمانی مختلف به اشخاص حقیقی یا حقوقی به عنوان پیمانکار واگذار می‌شود، کارفرما موظف است هنگام انعقاد قرارداد، پیمانکاران را به پرداخت تمام حق بیمه، به ترتیب وضع‌شده در قانون متعهد کنند درنتیجه منابع انسانی مربوط به پروژه‌های قراردادی و مناقصه‌ای نیز طبق ماده 38 باید بیمه شوند.
سازمان تامین اجتماعی، کارفرما و پیمانکار
سازمان تامین اجتماعی کارفرمایان عضو سازمان تامین اجتماعی را مکلف به نگهداشتن درصدی از هزینه پرداختی خود به پیمانکار کرده است. هدف از این کار رعایت شدن تمامی امور مربوط به بیمه شدن شاغل‌ها و تسویه حساب با سازمان تامین اجتماعی از جانب پیمانکار تحت قرارداد است که این کار برای ایجاد تضمین بیمه شدن نیروی انسانی بوده که زیر نظر پیمانکاران مقاطعه‌کار مشغول هستند. پیمانکار مقاطعه کار در ازای انجام دادن کار مشخص برای کارفرما، پول معینی می‌گیرد.
با تنظیم ماده 38 قانون تامین اجتماعی، کارفرما پیمانکار را موظف می‌کند که کارکنان مقاطعه کار فرعی خود را نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه کند و کل حق بیمه را هم پرداخت نماید. تمامی پیمانکاران در کار گرفته شده نسبت به نیروها باید متعهد بوده و با انجام اقدامات لازم آن‌ها را بیمه کنند. پیمانکار مقاطعه کار تا زمانی که امور مربوط به بیمه کارکنان قراردادی و تسویه حساب با سازمان تامین اجتماعی را نکرده باشد نمی‌تواند باقی مانده طلب را از کارفرما دریافت کند.
انواع قراردادهای پیمانکاری
چه قراردادهایی مشمول ماده 38 قانون تامین اجتماعی هستند؟ قراردادهای پیمانکاری چند نوع هستند هر کدام از این قراردادها زیر مجموعه ماده 38 بیمه قانون تامین اجتماعی بوده که مشغول فعالیت و خدمات هستند، از جمله:
قراردادهای مشمول ضوابط طرح‌های عمرانی
قرارداد عمرانی نوعی از قراردادهای پیمانکاری است که باید دو طرح در آن‌ها رعایت شده باشد:
- قرارداد عمرانی با توجه به فهرست بهای پایه سازمان برنامه و بودجه و یا ضوابط تیپ سازمان مزبور منعقد شوند.
- تمام یا بخشی از بودجه عملیات عمرانی از محل اعتبارات عمرانی ملی، اعتبارات منطقه‌ای و یا استانی که به آن‌ها اعتبارات عمرانی دولت گفته می‌شود تامین شده باشد.
در قراردادهای عمرانی نوع قرارداد می‌تواند مشاوره‌ای یا اجرایی باشد که هر کدام از نظر درصد حق بیمه، سهم کارفرما و سهم پیمانکار با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. سهم پیمانکار در قراردادهای عمرانی اجرایی کمتر از نوع مشاوره‌ای است اما درصد حق بیمه و سهم کارفرما در قرارداد عمرانی نوع مشاوره‌ای بیشتر از اجرایی است.
قراردادهای غیر عمرانی
اگر قرارداد کاملا برعکس موارد مطرح شده در قراردادهای مشمول ضوابط طرح‌های عمرانی باشد، به آن قرارداد غیر عمرانی گفته می‌شود که در آن شروط قرارداد عمرانی رعایت نمی‌شود. نوع قراردادهای غیر عمرانی می‌تواند با مصالح (مکانیکی) بوده یا اینکه بدون مصالح (دستمزدی) باشد. درصد حق بیمه و سهم پیمانکار در قراردادهای غیر عمرانی مکانیکی نسبت به دستمزدی کمتر بوده و در هر دوی آن‌ها سهم کارفرما صفر است.
موارد خاص قراردادهای غیر عمرانی
موارد خاص قراردادهای غیر عمرانی نوع دیگری از قراردادهای پیمانکاری است که در آن تمام قراردادهای زیر مجموعه، درصد حق بیمه به تناسب شرایط تعیین می‌شود. موارد خاص قراردادهای غیر عمرانی عبارتند از:
- قراردادهای خرید و فروش
- قراردادهای خرید و فروش گاز رسانی
- قراردادهای حسابرسی، تحقیقاتی و پژوهشی
- قراردادهای خدمات شهری و نگهداری فضای سبز
- پیمانکارانی که دارای کارگاه تولیدی، صنعتی و فنی هستند
- قراردادهای طراحی و ساخت نرم افزار و ارائه خدمات رایانه‌ای و مرتبط به آن
پس از اتمام قرارداد، پیمانکاران حق بیمه را با درصد بالا محاسبه کرده و اگر مبلغ از حق قانونی بیمه بیشتر باشد، مقدار اضافه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود و پس از پایان هر دوره مالی حق بیمه کل پیمان قرارداد با توجه به درآمد شناسایی شده و نرخ‌های حق بیمه مربوط واریز می‌شود.
چه فعالیت‌هایی مشمول ماده 38 بیمه می‌شوند؟
دانستیم ماده 38 قانون تامین اجتماعی چیست، اما این نکته را باید اضافه کرد که ماده 38 بیمه تنها به قراردادهای پیمانکاری عمرانی و غیر عمرانی تعلق نمی‌گیرد بلکه هر نوع فعالیتی که ماهیت دستمزدی و حق‌الزحمه‌ای داشته باشد مشمول چنین ماده‌ای است.
جمع بندی
با ماده 38 قانون تامین اجتماعی آشنا شدید و دانستید که بیمه کردن کارگر و کارمندان الزامی است. این ماده جنبه حمایتی از کارگران را داشته که اگر کارفرما بدون توجه به آن تمام هزینه قرارداد پیمانکاری را پرداخت کند اما پیمانکار به وظایف خود عمل نکرده باشد یا به سازمان تامین اجتماعی بدهکار باشد، آنگاه کارفرما مسئول پرداخت بدهی خواهد بود. پیمانکاران، کارفرمایان و کارکنان پروژه‌های مناقصه‌ای و مقاطعه کاری می‌بایست با ماده 38 بیمه آشنایی داشته تا بتوانند مطابق قانون به فعالیت خود ادامه دهند.
اگر پیمانکار یا کارفرما هستید و دنبال این هستید که بتوان محاسبات بیمه کارمندان و کارگران را انجام دهید، از ویرا فرتاک کمک بگیرید. خانه حساب پردازان ویرا فرتاک بهترین مشاوره و خدمات مالی را ارائه می‌دهد که با خیال آسوده امورات مالی خود را به ویرا فرتاک بسپارید.
